Boże Narodzenie w UK – wszystko, co warto wiedzieć

Boże Narodzenie obchodzone jest w UK z ogromną radością. Świąteczne szaleństwo zaczyna być widoczne nawet już w październiku, a w listopadzie kolorowe światełka rozświetlające ulice praktycznie nikogo już nie dziwią. Warto jednak wiedzieć, że obrzędy bożonarodzeniowe w Anglii, Walii, Szkocji czy Irlandii Północnej dość znacznie różnią się od tych w Polsce. Dowiedzmy się, jak dzień po dniu wyglądają święta w UK oraz poznajmy zwyczaje i tradycje, które czynią je tak wyjątkowymi. 

Jak wyglądają Święta Bożego Narodzenia w Wielkiej Brytanii? 

Na początek warto zaznaczyć, że okres świąt Bożego Narodzenia w Anglii trwa o wiele dłużej, niż w Polsce. Najważniejsze dni to oczywiście 25 i 26 grudnia, ale każdy kolejny aż do 5 stycznia również jest szczególny: 

27 grudnia – wspomnienie św. Jana Apostoła 

28 grudnia – wspomnienie dzieci zamordowanych przez króla Heroda 

29 grudnia – wspomnienie twórcy katedry w Canterbury – Tomasza Becketta

30 grudnia – wspomnienie biskupa Egwina z Worcester 

31 grudnia – wspomnienie papieża Sylwestra I 

1 stycznia – dzień poświęcony Marii, Matce Jezusa 

2 stycznia – wspomnienie Bazylego Wielkiego oraz Grzegorza z Nazjanzu 

3 stycznia – wspomnienie Najświętszego Imienia Jezus 

4 stycznia – wspomnienie św. Elżbiety Seton 

5 stycznia – wspomnienie duchownego Jana Neumanna, a wieczorem obchodzona jest wigilia święta Trzech Króli 

Przejdźmy jednak do omówienia harmonogramu najważniejszych świątecznych dni. 

Wigilia w Anglii – 24 grudnia 

Dla wielu osób zaskakujący może być już sam fakt, że Anglicy czy Brytyjczycy nie obchodzą Wigilii Bożego Narodzenia. Oznacza to, że nie ma w tym dniu uroczystej kolacji ani dzielenia się opłatkiem, tak jak ma to miejsce u nas. Wigilia w Anglii jest zwykłym dniem, w którym idziemy do pracy, a po niej spędzamy czas na przygotowaniach do świąt. Do późna czynne są sklepy, dlatego jest to ostatnia okazja, aby kupić prezenty dla bliskich. 

Christmas Day – 25 grudnia 

25 grudnia to pierwszy i zarazem najważniejszy dzień Świąt Bożego Narodzenia w Wielkiej Brytanii. Świętowanie rozpoczyna się już rana. Pierwszą czynnością jest otwieranie prezentów, które – zgodnie z wierzeniami – w porze nocnej dostarcza do domów Święty Mikołaj. Przyjęło się jednak, że prezenty rozpakowywane są jeden po drugim, a nie wszystkie na raz. Do tego każdy chwali się przed pozostałymi członkami rodziny tym, co otrzymał, dlatego całe szaleństwo prezentowe może trwać nawet kilka godzin. 

Zwykle pomiędzy godziną 12 a 13 cała rodzina zbiera się na wspólne biesiadowanie przy stole. Co ciekawe, nie zawsze odbywa się ono w domu. Często rodziny udają się do restauracji serwujących bożonarodzeniowe specjały. Jednak o tym, jakie są kulinarne tradycje świąteczne w Anglii opowiemy szczegółowo w dalszej części artykułu. Jeśli chodzi o Christmas Day, ważnym punktem tego dnia zawsze było też przemówienie królowej Elżbiety II. Miało ono miejsce około godziny 15 czasu londyńskiego. Od 1957 roku przemówienia są transmitowane na żywo w telewizji, a od niedawna również na kanałach internetowych. Od roku 2022, po śmierci królowej, zwyczaj wygłaszania orędzia świątecznego przejął król Karol III. Jako ciekawostkę warto wiedzieć, że pomysłodawcą przemówień na święta Bożego Narodzenia w Wielkiej Brytanii był dziadek królowej Elżbiety II – Jerzy V, który w roku 1932 sam po raz pierwszy dał podobne wystąpienie. 

Boxing Day – 26 grudnia 

Choć drugi dzień świąt w UK jest dniem wolnym od pracy, nie jest taki dla wszystkich. To właśnie wtedy organizowane są wielkie poświąteczne wyprzedaże, dlatego Brytyjczycy ochoczo udają się na zakupy, a ktoś musi ich przecież obsługiwać. Oprócz tego, Boxing Day to także dzień, w którym rozgrywana jest pełna kolejka Premier League, dlatego wiele rodzin wybiera się na mecze i na spotkania w pubach. Wyjaśnienia wymaga jeszcze samo nazewnictwo. Dlaczego 26 grudnia nazywany jest Boxing Day? W angielskim „box” oznacza „pudełko” i ma to związek z legendą, która głosi, że w średniowieczu właśnie w ten dzień zamożni ludzie pakowali niechciane podarki w kartonowe pudełka i przekazywali je biednym. Według innej teorii zwyczaj ten pochodzi z okresu średniowiecza i nawiązuje do rozdawania przez kościół pieniędzy ze skarbonek. 

Tradycje bożonarodzeniowe w Anglii i pozostałych częściach Wielkiej Brytanii 

Wiemy już, jak wygląda harmonogram brytyjskich świąt. Teraz pora na poznanie tradycji i zwyczajów świątecznych w Anglii oraz w pozostałych częściach Wielkiej Brytanii. Do najciekawszych należy m.in. to, że mimo zaawansowania technologicznego wciąż popularne jest przygotowywanie dla bliskich świątecznych kartek z życzeniami. Zaskakujące jest też, że obchody Bożego Narodzenia nie uwzględniają dzielenia się opłatkiem. Poznajmy więcej zwyczajów obowiązujących podczas świąt w Wielkiej Brytanii. 

Dekoracje w tradycjach świątecznych w Anglii 

Święta na Wyspach Brytyjskich, podobnie jak w Polsce, mają bogatą oprawę wizualną. Szczególnie w stolicy Wielkiej Brytanii – Londynie, Święta Bożego Narodzenia są wyjątkowo odczuwalne. Ogromne choinki, migoczące światełka i bożonarodzeniowe jarmarki sprawiają, że spacer ulicami tego miasta, zwłaszcza wieczorową porą, staje się niesamowitym przeżyciem. Przejdźmy jednak do omówienia po kolei elementów dekoracyjnych, których nie powinno zabraknąć w żadnym domu podczas tych magicznych dni.  

Najważniejszym symbolem świąt Bożego Narodzenia w Anglii jest oczywiście choinka, w wielu domach ubierana już 1 grudnia. Można na niej wieszać bombki i lampki, ale często dołączają do nich również suszone owoce, np. cytryny, które przy okazji tworzą ciekawy zapach. Sama choinka może być sztuczna lub prawdziwa. W przypadku drugiej opcji, wybiera się najczęściej jodłę lub świerk. Drzewko umieszczane jest na czołowym miejscu w domu, a pod nim kładzie się większe pudełka prezentowe, których nie sposób umieścić w skarpetach, o których będzie mowa w dalszej części. 

Jeżeli chodzi o Wielką Brytanię, święta tutaj celebrowane są też poprzez zawieszanie ozdób na drzwiach wejściowych. Ozdoby mogą mieć formę wieńców, wstążek czy dzwonków. Nie można zapomnieć także o jemiole. To właśnie w UK narodziła się tradycja wieszania jej pod sufitem i tego, że osoba, która pod nią stanie, nie może odmówić pocałunku. Podczas świąt w Anglii popularne są też różnego rodzaju figurki przedstawiające Świętego Mikołaja, bałwany czy renifery. Jest jednak i pewna zasada – wszystkie dekoracje świąteczne muszą zostać usunięte najpóźniej 5 stycznia. To bardzo ważne, gdyż zgodnie z przesądem, spóźnialskich czeka rok pecha. 

Istnieje jeszcze jedna ważna tradycja bożonarodzeniowa w Wielkiej Brytanii związana z dekoracjami. Chodzi o tzw. Christmas Crackers. Jest to ozdobna rolka z zakończeniami zawiniętymi na wzór cukierka. Podczas świątecznego obiadu 25 grudnia każda z osób siedzących przy stole otrzymuje jednego crackera, aby później, w jednym momencie otworzone zostały wszystkie na raz. Odbywa się to jednak w dość specyficzny sposób, bowiem goście krzyżują ręce, w prawej trzymają końcówkę swojego crackera, natomiast w lewej – końcówkę crackera należącego do osoby siedzącej obok. Otwieranie polega więc tak naprawdę na tym, aby rozrywać te dość ciekawe ozdoby. Rozerwaniu towarzyszy niewielki huk, a z wnętrza crackera wysypują się różnego rodzaju drobne podarunki. Zazwyczaj jest to papierowa korona, którą goście zakładają na głowę podczas świątecznego posiłku, ale zgodnie ze tradycjami świątecznymi w Wielkiej Brytanii cracker może też zawierać cukierki, wróżby czy karteczkę z dowcipem.  

Święty Mikołaj i skarpety 

Tradycje Bożego Narodzenia w Anglii czy Wielkiej Brytanii nie pomijają też osoby Świętego Mikołaja. Podobnie jak u nas, dzieci piszą do niego listy, ale różnica polega na tym, iż wrzucają je do kominka. Panuje bowiem przekonanie, że Mikołaj odczytuje je z unoszącego się dymu. Na kominku zawiesza się również skarpety, w których Mikołaj ma umieścić prezenty. Są to skarpety przygotowane specjalnie do tego celu – odpowiednio duże i o odświętnym charakterze. Niektórzy zaczepiają je też o brzeg łóżka. Oczywiście wierzy się, że Mikołaj zakrada się do domu przez komin w nocy z 24 na 25 grudnia, a jego podróż odbywa się magicznym zaprzęgiem ciągniętym przez osiem reniferów. Praktycznie każde dziecko w UK zna imiona wszystkich tych zwierząt. 

Kolędowanie jako świąteczna tradycja w Wielkiej Brytanii 

„We wish you a Merry Christmas” słyszał już chyba każdy. W brytyjskich tradycjach śpiewanie kolęd jest ważnym elementem świąt, choć rzadko kiedy śpiewa się je przy choince czy przy stole. Popularne jest za to kolędowanie, rozumiane jako wędrowanie w grupach po ulicach, domach, sklepach czy szpitalach i odśpiewywanie słynnych piosenek świątecznych. Świąteczne tradycje w Anglii czy Wielkiej Brytanii obejmują też sztukę aktorską. Już od listopada organizowane są liczne teatrzyki, pantomimy czy innego rodzaju świąteczne przedstawienia, na które bilety rozchodzą się bardzo szybko. 

Potrawy na świątecznym stole 

Ciekawą kwestią są też potrawy wigilijne w Anglii, a właściwie potrawy serwowane 25 grudnia, bo jak zostało wcześniej wspomniane, Wigilia nie jest tu obchodzona. Menu świąteczne jest zupełnie inne, niż polskie i nastawione jest na dania sycące oraz słodkie. Najważniejszą potrawą jest pieczony, nadziewany indyk. Podawany jest zwykle z warzywami i sosem żurawinowym albo tzw. bread sauce, czyli sosem z mleka, masła, cebuli, okruchów chleba oraz przypraw. Z indykiem wiąże się też pewien zwyczaj bożonarodzeniowy w Anglii. Każdy indyk posiada bowiem jedną kość, która kształtem przypomina literę Y – tzw. wishbone. Zgodnie z tradycją, dwie osoby ciągną za tę kość, dążąc do jej rozerwania. Ta, której przypadnie dłuższa część kości, może wypowiedzieć życzenie i liczyć na to, że spełni się w magiczny sposób. 

Jeśli chodzi o Boże Narodzenie w Anglii, potrawy serwowane na świątecznym stole są dość mocno kaloryczne. Popularną przystawką do obiadu jest tzw. pigs in a blanket, czyli zapiekana kiełbasa zawijana w boczek. Istotną rolę odgrywają też desery. Jednym z nich jest Christmas Pudding, czyli ciemne ciasto z bakaliami, suszonymi owocami i przyprawami, nasączone alkoholem. Bożonarodzeniowa tradycja nakazuje, aby umieścić w nim srebrną monetę, a ten, do którego trafi porcja ciasta z monetą, może liczyć na szczęście przez cały nadchodzący rok. 

Na bożonarodzeniowym stole nie może zabraknąć też tzw. Mince pies. Są to babeczki z bakaliami. Popularnym ciastem jest także Christmas Cake. Zawiera suszone owoce i marcepan. Pamiętajmy, że jeśli chodzi o Boże Narodzenie w Wielkiej Brytanii, tradycje obejmują też napoje alkoholowe. Spotkania rodzinne często odbywają się przy szklance brandy, sherry bądź likieru. Często sięga się także po grzane wino czy grzany cydr. Specjałem świątecznym jest jednak eggnog, czyli słodki napój, przypominający nieco smakiem ajerkoniak. Tworzony jest z surowych kurzych jaj, mleka, cynamonu, wanilii, miodu oraz gałki muszkatołowej. Można spożywać go też w wersji bezalkoholowej. 

Święta w UK – podsumowanie 

Jak widać, Anglicy czy Brytyjczycy świętują Boże Narodzenie w sposób zgoła odmienny od naszego. Niektóre tradycje świąteczne w Anglii i w Polsce pozostają jednak wspólne, podobnie jak to, że jest to czas wypełniony radością, ciepłem i spotkaniami w rodzinnym gronie. Jeżeli mieszkasz na Wyspach i nie planujesz wracać na święta do Polski, warto choć na odległość celebrować świąteczną atmosferę wspólnie z bliskimi. Zadzwoń do nich i przygotuj dla nich prezenty albo zrób im przelew, aby sami mogli zorganizować sobie upominki, o jakich marzą. Pamiętaj, że w przekazypieniezne.com masz możliwość przesłania pieniędzy na dowolne konto bankowe w Polsce nawet zupełnie za darmo!